HISTORIA I PIERWSZE LATA ORGANIZOWANIA STOWARZYSZEŃ SAMOPOMOCOWYCH
Zagrożenie pożarowe istniało powszechnie przez wieki z uwagi na kilka czynników: po pierwsze – drewniane budownictwo, przez co domy były łatwo palne (kryte słomą, trzciną gontem, tarcicą lub lichą smołową papą, a wewnątrz nich znajdowała się kuchnia z otwartym paleniskiem), po drugie – skupiona zabudowa, po trzecie –nieostrożne obchodzenie się z otwartym ogniem, a po czwarte – brak odpowiedniego sprzętu gaśniczego i organizacji gaszenia. Niebezpieczeństwem dodatkowym było niewłaściwe składowanie słomy, siana i suchych konarów leśnych, a także wadliwa budowa przewodów kominowych oraz nieostrożność przy obchodzeniu się z ogniem. Częstą przyczyną pożarów były podpalenia i wyładowania atmosferyczne. Do tego wszystkiego dochodził brak wyobraźni i świadomości zagrożenia, a także społecznego zaangażowania w ochronę przed żywiołem.
Początki ochrony przeciwpożarowej były niezmiernie trudne. Ale wraz z rozwojem świadomości pojawiła się konieczność samoobrony przed żywiołem ognia. Należy przypuszczać, że ochrona przeciwpożarowa polegała na sąsiedzkim udzielaniu wzajemnej pomocy podczas pożaru. Była więc żywiołowa i niezorganizowana.
W czasie wzmożonego rozwoju gospodarczego poszczególnych środowisk i powstania rzemiosła, władze miejskie podejmowały pierwsze próby określenia zadań dla organizujących się cechów rzemieślniczych w postaci tzw. porządków ogniowych. Dotyczyły one tylko określonych miast. Nie było takiego obowiązku w całym kraju.
Pierwsze inicjatywy związane z organizowaniem ochotniczych straży pożarnych w Galicji wiążą się z działalnością Krajowego Towarzystwa Ubezpieczeń od Ognia. Na wniosek tego stowarzyszenia w 1895 r. założona została (jako pierwsza w Galicji) Ochotnicza Straż Pożarna w Krakowie, zorganizowana według wzorów zaczerpniętych z innych krajów monarchii austro-węgierskiej. Celem i zadaniem straży ochotniczej było niesienie pomocy w gaszeniu pożarów, a także wsparcie istniejącej już wówczas w Krakowie miejskiej płatnej straży pożarnej. W szeregi OSP wstępowali dyrektorzy i urzędnicy Towarzystwa Ubezpieczeń od Ognia, chcąc w ten sposób przełamać obojętność społeczeństwa wobec spraw pożarniczych i dać dobry przykład.
Krakowskie rozwiązania dobrze oddziaływały na inne miasta, a także na wsie Galicji, gdzie w społeczeństwie zaczęło się budzić poczucie i potrzeba zorganizowanej, bezinteresownej, obywatelskiej samopomocy w walce z pożarami. Zaczęły więc powstawać pierwsze organizacje strażackie. Dla wielu wstępujących w szeregi straży było to szkołą życia obywatelskiego i bezinteresownej służby. W małych miasteczkach i wioskach były one najczęściej pierwszą, a nierzadko jedyną organizacją społeczną, wokół których skupiało się życie społeczne. Do straży pożarnych należeli z zasady najbardziej ofiarni i zaangażowani w pracę dla dobra społeczeństwa obywatele, gotowi w każdej chwili nieść pomoc bliźnim, a remizy strażackie stawały się coraz częściej ośrodkami działalności społecznej i kulturalnej. Działalność ta była niejednokrotnie nasycona treściami patriotycznymi i narodowymi. Będąc niekiedy jedyną organizacją społeczną w danej miejscowości, straż pożarna integrowała wokół siebie społeczność lokalną, była zarzewiem, z którego wyrastali późniejsi działacze spółdzielczy, gospodarczy, oświatowi, a nierzadko nawet znani politycy. Strażacy cieszyli się z reguły dużym autorytetem i sympatią w społeczeństwie.
POWOŁANIE OCHOTNICZEJ STRAŻY POŻARNEJ W STAREJ WSI
Po groźnych pożarach, do jakich doszło na terenie Starej Wsi (m.in. na folwarku zakonnym, kiedy to spłonęły hełmy wież starowiejskiego sanktuarium, a częściowemu spaleniu uległ dach i drugie piętro kolegium jezuickiego oraz na kopalni Biała Ropa odwiert „Edward 3”), w ramach struktur organizacyjnych miejscowego Kółka Rolniczego członkowie zarządu Antoni Brodowicz, Józef Leń, Stanisław Ruszkowski i naczelnik gminy Józef Szarek założyli w 1908 r. Ochotniczą Straż Pożarną w Starej Wsi. Pierwszym naczelnikiem został Józef Szarek, zastępcą naczelnika był Józef Leń, sekretarzem – Adam Lorenc, a skarbnikiem – kierownik szkoły Antoni Brodowicz. W pierwszym okresie straż liczyła 12 członków, a ich pomieszczeniem była remiza drewniana usytuowana w sąsiedztwie szkoły ludowej.
Pierwsze wyposażenie jednostki stanowiły wiadra, bosaki, osęki oraz sikawka ręczna zakupiona w 1912 r. w Pierwszym Galicyjskim Towarzystwie Akcyjnym Budowy Wagonów i Maszyn w Sanoku. Podwozie do pompy wykonali strażacy we własnym zakresie. W dokumentach zarządu zachował się rachunek z czeskiej Fabryki Sikawek, Pomp, Przyborów Strażackich, Wężów i Motorów, R.A. Smekal Praga Śmiechów za płótno i czapki na zamówienie z 28 grudnia 1910 r.
Po zakończeniu I wojny światowej pojawiła się funkcja prezesa zarządu jednostki którą w latach 1919–1935 pełnił kierownik szkoły Marian Wojnarowski, a ponadto był też skarbnikiem. Z powodu wyjazdu ze Starej Wsi naczelnika Józefa Szarka, jego funkcję w latach 1921–1935 sprawował Józef Leń, jego zastępcą w latach 1921–1927 był Kazimierz Jakieła, a sekretarzem w tym samym okresie – Józef Tomkiewicz. Kolejne zmiany zarządu nastąpiły z powodu wyjazdu Kazimierza Jakieły do Ameryki i przeprowadzki Mariana Wojnarowskiego do Krakowa.
Prezesem w latach 1935–1939 był Józef Leń, naczelnikiem w tym samym okresie – Władysław Czech, zastępcą naczelnika w latach 1927–1939 – Władysław Wojtowicz, sekretarzem w latach 1937–1947 – Władysław Bargieł, a skarbnikiem w latach 1935–1963 – Władysław Wojtowicz. Okres okupacji przyniósł kolejne zmiany: prezesem w latach 1939–1942 był Władysław Czech, naczelnikiem w latach 1939–1994 – Władysław Wojtowicz, a jego zastępcą w latach 1939–1948 – Józef Błaż.
W okresie powojennym często następowały zmiany w składzie personalnym zarządu. Stanowisko prezesa zajmowali kolejno: Józef Boroń (1954–1966), Mieczysława Błażko (1966–1968), Stanisław Dąbrowiecki (1968–1977), Józef Tomkiewicz (1977–1980), Stanisław Dąbrowiecki (1980–1982), Stanisław Dydek (1982–1996), Marian Dydek (1996–2016) i Stanisław Chrobak (od 2016 r. – nadal). Funkcję naczelnika pełnili: Władysław Wojtowicz (1939–1994), Stanisław Pytlak (1994–2006), Stanisław Chrobak (2006–2016) i Wojciech Błażko (od 2016 r. – nadal). Zastępcą naczelnika byli kolejno: Ignacy Leń (1948–1982), Marian Leń i Józef Szarek (1983–1985), Mieczysław Olejarski i Stanisław Pytlak (1985–1991), Stanisław Pytlak (1991–1994), Andrzej Kostka (1994–1996), Józef Rymarowicz (1997–2006) i Marek Kostka (od 2006 r. – nadal). Funkcję sekretarza pełnili kolejno: Maria Skarbek (1966–1968), Elżbieta Pilawska (1968–1974), Stanisław Śnieżek (1974–1982), Stanisław Dąbrowiecki (1982–1984), Maria Skarbek (1984–1997), Marian Data (1997–2001), Marek Kostka (2001–2006), Wojciech Błażko (2006–2011), Stanisław Bober (2011–2016) i Łukasz Nogaj (od 2016 r. – nadal). Stanowisko skarbnika zajmowali w kolejności: Mieczysława Błażko (1966–1968), Władysław Tomkiewicz (1968–1969), Stanisław Pytlak (1969–1982), Ludwik Wojtowicz (1982–1989), Stanisław Dąbrowiecki (1989–1997), Marian Skarbek (1997–2001), Teresa Rymarowicz (2001–2011) i Adam Szarek (od 2011 r. – nadal).
Obecny zarząd OSP w Starej Wsi pełni społeczną służbę w następującym składzie: Stanisław Chrobak – prezes, Wojciech Błażko – wiceprezes-naczelnik, Stanisław Bober – wiceprezes, Stanisław Żmuda – wiceprezes, Nogaj Łukasz – sekretarz, Adam Szarek – skarbnik, Marek Kostka – zastępca naczelnika, Marcin Siwy – gospodarz i Zbigniew Błażko – członek, a komisja rewizyjna: Szuba Krzysztof – przewodniczący, Bogdan Gdula – zastępca przewodniczącego i Józef Rymarowicz – sekretarz.
Marian Dydek
